Molen het Poeltje

Molens zijn de kroonjuwelen van het polderland van
Rijnland. In geen jaren is de situatie van die molens zo goed
geweest en wordt zelfs nog steeds beter. Heel veel malen er
weer en staan in tijden van hoog water hun mannetje als
extra bemaling.
Toch is er een zwart schaap in onze molenfamilie.
De Rijnlandse Molenstichting wil nu alle zeilen bij zetten
om te voorkomen dat dit zwarte schaap een zwarte bladzij in
de verder zo succesvolle geschiedenis van het molenbehoud
in Rijnland blijft of wordt.

De molen van de Klaas Hennepoelpolder in mei 1956 en in gebruik als zomerhuis (foto september 1946, drs H.A. Visser)

In 1957 wordt de molen onttakeld, een aanbouw vergroot het woongenot, maar bederft de molen. Bomen en struikgewas beginnen de molen aan het oog te onttrekken: het begin van een schim-menbestaan dat de molen langzaam maar zeker naar de ondergang lijkt te voeren.

Zo leek het er ook veel op alsof de omgeving van de directe omgeving een 'molenvijandig' karakter zou krijgen! De molen, beter diens ruïne, wilde men zelfs een bestemming geven als onderkomen voor een vleermuizenkolonie! Alles bij elkaar zorgde dit ervoor dat de animo voor de molen bij zowel de familie Zwetsloot, als de Rijnlandse Molenstichting tot het nulpunt daalde, We zagen geen gat meer in 't Poeltje. Dat is in de geschiedenis van onze stichting nog nooit voorgekomen: geen gat meer in een molen zien, al had 't Poeltje er genoeg.

Behoud?
Onderhuids bleef dit wel knagen. Zo'n uitkomst, de uiteindelijke ondergang van de molen, was de bedoeling niet geweest van mevrouw Zwetsloot, noch van Bicker Caar-ten, de grondlegger van de Rijnlandse Molenstichting, bij hun voornemen in 1979 om de molen te redden. De wetenschap, dat een jaar of tien geleden de zaak financieel vrijwel rond was of leek te komen maakte de pijn voor de stichting alleen maar groter: de teloorgang van 't Poeltje had vermeden kunnen worden als de omstandigheden niet zo hadden tegengewerkt. Daarbij komt dat er argumenten genoeg zijn die pleiten voor het behoud van de molen, zelfs nu nog, jaren later en vele graden verval verder. In Molenwereld 1999-3 wordt in een uitvoerig artikel een pleidooi gehouden voor het behoud van de molen van de Klaas Hennepoelpolder. Kort samengevat komen die vooral neer op;

Door het kappen van geboomte wordt ook weer duidelijk hoe mooi van verhoudingen 't Poeltje is; heel jammer als deze molen, blikvanger bij de spoorlijn verloren zou gaan.

Nog weer een paar jaar later: van de kap is nu vrijwel niets meer over. De wilgen hebben hun plaats weer veroverd. Wordt 2003 het jaar van de ommekeer in het trieste verval van 't Poeltje? Het kan nog, nog even.

Door uw adhesie met ons reddingsplan
voor de molen te betuigen.
Door donateur te worden van de
Rijnlandse Molenstichting.
Door een speciale schenking om deze molen te kunnen redden.

Molens RIJNLAND REDDING voor hopeloze molen?
Molens zijn de kroonjuwelen van het polderland van Rijnland. In geen jaren is de situatie van die molens zo goed geweest en wordt zelfs nog steeds beter. Heel veel malen er weer en staan in tijden van hoog water hun mannetje als extra bemaling. Toch is er een zwart schaap in onze molenfamilie. De Rijnlandse Molenstichting wil nu alle zeilen bij zetten om te voorkomen dat dit zwarte schaap een zwarte bladzij in de verder zo succesvolle geschiedenis van het molenbehoud in Rijnland blijft of wordt.				COLOFON Rijlandse Molenstichting Torenlaan 10 2215 RW Voorhout Tel. 0252-245353 Fax 0252-245385 Bankrekening no. 5665.47.163 K van K Leiden S 165575 De Rijnlandse Molenstichting is opgericht op 11 maart 1959
De molen van de Klaas Hennepoelpolder in mei 1956 en in gebruik als zomerhuis (foto september 1946, drs H.A. Visser)		In Rijnland staat nog één echte molen-ruïne; werkelijk een onvervalste puinhoop. De toestand is zo slecht, dat er geen lieve moederen meer aan lijkt; zo slecht dat de Rijnlandse Molenstichting eigenlijk al jaren geleden de moed heeft opgegeven. Toch was het niet alleen zo dat de restauratiekosten deze molen de das hebben omgedaan. Het was ook niet zo dat deze molen de moeite niet waard was; dat was hij duidelijk wel. Aan gebrek aan medewerking van de vorige eigenaar heeft het ook niet geleden, in tegendeel, zijn opstelling was voorbeeldig. Helaas kregen we, alle inspanningen ten spijt, de restauratie niet rond. Allerlei omstandigheden werkten niet mee, beter gezegd alleen maar tegen. Het resultaat was dat de toestand van de molen achteruit holde, zeker voor het oog. Vandalisme hielp daarbij nog een handje. Zo lijkt de molen van de Klaas Hennepoelpolder, want daar hebben we het over, reddeloos.		Waar draait het bij de Rijnlandse Molenstichting om: - Om de molens Wij herstellen en onderhouden molens in Rijnland. Al onze molens worden door vrijwillige molenaars bemalen, waarbij wij ernaar streven om deze molens zo mogelijk en zo nodig in te kunnen zetten voor de bemaling. - Om het landschap Wij bewaren het karakteristieke Hollandse landschap voor nu en later. Bij dat landschap horen de molen en hun omgeving. "Molens Rijnland" is een uitgave van de Rijnlandse Molenstichting en verschijnt eens per kwartaal in het maandblad "Molenwereld".

				't Poeltje Bijna twee eeuwen was de molen van de Klaas Hennepoelpolder een sieraad voor Rijnland; een vrij kleine, maar mooi gebouwde stenen molen aan de rand van de polder, vooral goed zichtbaar vanuit de trein Leiden-Haarlem. Treinreizigers hebben deze, in 1787 gebouwde molen de laatste decennia helaas alleen maar zien verloederen, zien veranderen in de schijnbaar hopeloze puinhoop die nu tussen Oegstgeest en de Leidse Merenwijk staat, maar wel op het grondgebied van Warmond, Klaas Hennepoelmolen is een mond vol voor zo'n kleine molen. De vlucht, de diameter van het wiekenkruis was vijftien meter, 14,71 m om precies te zijn. (Bij de grootste molens van Rijnland komt het dubbele voor.) Bijna liefkozend noemde men dit fijne molentje in de volksmond dan ook 't Poeltje. Niet alleen de molen is klein, maar ook de polder, maar 10,5 ha. Desondanks moest de molen er flink aan trekken, want de molenvijzel moest het water twee meter omhoog 'schroeven'. Dat is misschien de reden waarom de molen vrij vroeg zijn functie verloor: in 1924 nam een motorgemaal de bemaling van de molen over. Wonder boven wonder werd de molen niet gesloopt, een lot dat vrijwel alle in die tijd buiten bedrijf gestelde molens ten deel viel. 't Poeltje bleef uitwendig compleet, maar werd inwendig ingericht als recreatiewoning avant la lettre.
				Een sierlijk molentje aan de polderrand: 't Poeltje nog compleet, met houten as en roeden.
Neergang In 1957 waren de wieken zo slecht dat ze gesloopt moesten worden. Daarna schreed het verval met rasse schreden voort. De molen was toen het eigendom van mevrouw M. Zwetsloot-Menken. Zij trok zich het lot van het molentje sterk aan en stond in 1979 op eigen initiatief, de molen met het erf voor een gulden per jaar in eeuwigdurende erfpacht af aan de Rijnlandse Molenstichting, die daarmee haar 29e molen verwierf. De familie Zwetsloot gaf verder ook alle medewerking. Zo werden ontsierende aanbouwen afgebroken, het hoge geboomte rond de molen gekapt en de molenkap met plastic afgedekt.
In 1957 wordt de molen onttakeld, een aanbouw vergroot het woongenot, maar bederft de molen. Bomen en struikgewas beginnen de molen aan het oog te onttrekken: het begin van een schim-menbestaan dat de molen langzaam maar zeker naar de ondergang lijkt te voeren.

Omstreeks 1980 lijkt het te gaan dagen voor het molentje. De lelijke aanbouw wordt gesloopt, de beplanting wordt gekapt en 't Poeltje staat weer als weleer framk en vrij aan de polderrand. De toestand van de molen zelf is er helaas niet beter op geworden: al het riet is van de kap en weer en wind hebben vrij spel (foto prov. Zuid-Holland/ L. Vellekoop).		Zo leek het er ook veel op alsof de omgeving van de directe omgeving een 'molenvijandig' karakter zou krijgen! De molen, beter diens ruïne, wilde men zelfs een bestemming geven als onderkomen voor een vleermuizenkolonie! Alles bij elkaar zorgde dit ervoor dat de animo voor de molen bij zowel de familie Zwetsloot, als de Rijnlandse Molenstichting tot het nulpunt daalde, We zagen geen gat meer in 't Poeltje. Dat is in de geschiedenis van onze stichting nog nooit voorgekomen: geen gat meer in een molen zien, al had 't Poeltje er genoeg. Behoud? Onderhuids bleef dit wel knagen. Zo'n uitkomst, de uiteindelijke ondergang van de molen, was de bedoeling niet geweest van mevrouw Zwetsloot, noch van Bicker Caar-ten, de grondlegger van de Rijnlandse Molenstichting, bij hun voornemen in 1979 om de molen te redden. De wetenschap, dat een jaar of tien geleden de zaak financieel vrijwel rond was of leek te komen maakte de pijn voor de stichting alleen maar groter: de teloorgang van 't Poeltje had vermeden kunnen worden als de omstandigheden niet zo hadden tegengewerkt. Daarbij komt dat er argumenten genoeg zijn die pleiten voor het behoud van de molen, zelfs nu nog, jaren later en vele graden verval verder. In Molenwereld 1999-3 wordt in een uitvoerig artikel een pleidooi gehouden voor het behoud van de molen van de Klaas Hennepoelpolder. Kort samengevat komen die vooral neer op;		't Poeltje als onderdeel van een zeldzaam intact en compleet molengebied in Nederland. Het gaat niet zo zeer om het in stand houden van de molen op zich, maar om het compleet houden van wat in het artikel wordt genoemd, een molenreservaat. De zeldzaamheid van de molen als kleine stenen vijzelmolen met een grote opvoerhoogte. De mogelijkheid om de molen weer een effectieve bemalingsfunctie te geven. Daarbij komen natuurlijk nog de algemeen geldende argumenten voor het molenbehoud. Al die argumenten pleiten ook nu nog, vijf voor twaalf, voor behoud en restauratie van deze molen. Het is beslist niet zo dat de Rijnlandse Molenstichting graag molens verzamelt: iedere molen meer is een zorg rneer. Het gaat niet om het aantal; het gaat om het integrale behoud van een bijzonder Rijnlands cultuurgoed en daar hoort 't Poeltje bij. Het is als met een knoop van een jas. Een losse knoop wordt weer aangezet en er zijn maar weinig mensen die zeggen ik mis een knoop aan m'n jas, maar er zitten er gelukkig nog genoeg aan. Zoals de ontbrekende knoop aan de jas hoort, zo hoort 't Poeltje bij de Rijnlandse molens. Daarom wil de Rijnlandse Molenstichting niet schouderophalend voorbij gaan aan de ondergang van deze molen. Noodgedwongen heeft de Rijnlandse Molenstichting zich neer moeten leggen bij de gang van zaken rond 't Poeltje; de eerste en de enige keer dat men een eigen molen opgeeft; tegen wil en dank, maar toch...
Deze werkzaamheden werden voor het grootste deel uitgevoerd door een zoon van mevrouw Zwetsloot. In 1980 werden deuren en ramen dichtgemetseld om vernielzuchtige onverlaten te weren, ledereen dacht dat er nu snel een keer ten goede zou komen en dat 't Poeltje weer snel zijn oude kracht en schoonheid zou krijgen. Dat gebeurde helaas niet, de toestand van de molen holde sindsdien alleen maar achteruit.
Wind en weer zorgden ervoor dat de consolidatie-maatregelen uit 1979/1980 ongedaan raakten, daarin bijgestaan door het onuitroeibare vandalisme. Aan goede wil lag het niet, noch bij de familie Zwetsloot, noch bij de Rijnlandse Mo-lenstichting. Alleen raakte de Rijnlandse Molenstichting na 1980 toenemend in zwaar weer. Men had zoveel molens die zoveel aandacht (en geld) eisten dat men eenvoudigweg niet aan 't Poeltje toekwam. Daar kwam bij dat de molen niet op de rijksmonumentenlijst stond, waardoor geen aanspraak kon worden gemaakt op de gebruikelijke subsidieregelingen. Als dat wel het geval was geweest dan had het rijk zeventig procent van de subsidiabele kosten voor zijn rekening genomen, dan had ook de provincie meegedaan en waarschijnlijk ook de gemeente. Dat misten we allemaal en daardoor was de restauratie van 't Poeltje niet te behappen. Dan waren er ook nog de andere eigen 'probleemmolens' van de stichting; niet zo weinig ook. Alsof dit allemaal nog niet beroerd genoeg was strookten de plannen voor de polder, de omgeving van de molen en zelfs de molen zelf bepaald niet met die voor een 'eerlijke' molen.		Door het kappen van geboomte wordt ook weer duidelijk hoe mooi van verhoudingen 't Poeltje is; heel jammer als deze molen, blikvanger bij de spoorlijn verloren zou gaan.		Nog weer een paar jaar later: van de kap is nu vrijwel niets meer over. De wilgen hebben hun plaats weer veroverd. Wordt 2003 het jaar van de ommekeer in het trieste verval van 't Poeltje? Het kan nog, nog even.

		medewerking van rijk, provincie, gemeente en waterschap. De plannen komen op dit moment kort samengevat neer op de volgende stappen: Het nog dit jaar conserveren/ consolideren van de bestaande molenromp en veilig stellen van eventuele nog bruikbare resten en vervolgens. Restauratie tot volwaardige, draaiende en eventueel functioneel malende molen.		Steun De restauratie van de molen van de Klaas Hennepoelpolder vergt een grote krachtsinspanning voor de Rijnlandse Molenstlch-ting over, ook financieel, Toch durft de Rijnlandse Molenstlchtlng de restauratie alleen aan In het vertrouwen van steun vanuit de samenleving. Die steun durven we dan ook te vragen: molens zijn niet zozeer onze hobby, maar we willen ze behouden voor onze samenleving, voor ons Rijnlandse landschap, Daarom vragen wij ook juist uw steun, uw hulp voor 't Poeltje. Dat kan op veel manieren: Door uw adhesie met ons reddingsplan voor de molen te betuigen. Door donateur te worden van de Rijnlandse Molenstichting. Door een speciale schenking om deze molen te kunnen redden.
		In 1997 is er van de kap niet veel meer over. De as met het bovenwiel iigt er nog in, maar ook dat zal een kwestie van tijd blijken te zijn (foto E.G.M. Esselink).
		Alle goedbedoelde inspanningen te spijt holt de toestand van de molen achteruit: de molen in 1997 (Foto E.G.M. Esselink).
Toch!!! De Rijnlandse Molenstichting wil toch nog een (?), de (!) laatste gelegenheid aangrijpen om 't Poeltje te redden en zo handelen in de geest zoals mevrouw Zwetsloot en de heer Bicker Caarten in 1979 voor ogen stond. Verder zit het ons eindeloos dwars dat we een molen, al is het buiten onze schuld, moeten opgeven. De romp van 't Poeltje staat nog steeds, En zo lang er een romp staat is er nog hoop, zeggen ze in molenkringen. Het kan nog. Het definitief opgeven van 't Poeltje betekent het opgeven van een waardevol monument, immers een kroonjuweel van Rijnland. We creëren maar al te graag een laatste kans die alsnog de weg voor het behoud van deze molen opent, in de hoop, dat er nu meer besef is voor het behoud van dit mooie en bijzondere molentje. We rekenen nu, op de valreep, op constructieve en eendrachtige
U kunt uw hulp kenbaar maken door het uitknippen en insturen van onderstaande bon.
Help ons de molen van de Klaas Hennepoelpolder en dus ons landschap te bewaren. Wij hebben uw hulp hard nodig. Het gaat ons daarbij niet alleen om geld, maar ook om uw steun als sympathisant, Donateur worden mag natuurlijk ook! Uw gift wordt uitsluitend aan de molens besteed, onze stichting werkt geheel pro deo. ja, laat het 't Poeltje weer malen!!
‚ Ik geef mij daarom op als donateur van de Rijnlandse Molenstichting. Mijn jaarlijkse bijdrage bedraagt: ‚ € 20,- (minimum bijdrage) ‚ €.,....,..,., (door uzelf vast te stellen) ‚ Ik doe een eenmalige gift aan de Rijnlandse Molenstichting van minimaal € 100,- voor de molen 't Poeltje en maak die, onder vermelding van 'Poeltje' over op bankrek.no, 5665,47.163 t.n.v, de Rijnlandse Molenstichting te Voorhout ‚ Ik wil misschien sponsor worden van de molen van de Klaas Hennepoelpolder, Ik ontvang graag meer informatie. ‚ Ik geef mij op voor andere daadwerkelijke hulp ten dienste van deze molen.
p.s. giften en donaties aan de Rijnlandse Molenstichting zijn aftrekbaar van uw inkomstenbelasting.
Naam: Adres:	......................................................................................................... .........................................................................................................
Postcode: Datum	.............................................. ..............................................	Woonplaats: Handtekening:	.................................... ....................................

Molens RIJNLAND

Molens
RIJNLAND